Hội đồng tư vấn đánh giá, nghiệm thu cấp Bộ kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ năm 2021

Ngày 31/10/2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức họp Hội đồng tư vấn đánh giá, nghiệm thu cấp Bộ kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ năm 2021, mã số TNMT.2021.01.10, đề tài “Nghiên cứu, đề xuất các tiêu chí, điều kiện thu hồi đất vào mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, do Tiến sỹ Nguyễn Đắc Nhẫn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý đất đai là chủ nhiệm đề tài.

TIN NỔI BẬT

Hội đồng tư vấn đánh giá, nghiệm thu cấp Bộ kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ năm 2021

Chủ nhật - 06/11/2022 20:57 274 0

Đề tài “Nghiên cứu, đề xuất các tiêu chí, điều kiện thu hồi đất vào mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” là một trong các đề tài đóng góp sửa đổi Luật Đất đai năm 2013 của Tổng cục Quản lý đất đai thực hiện từ năm 2021.
Ngày 31/10/2022, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức họp Hội đồng tư vấn đánh giá, nghiệm thu cấp Bộ kết quả thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học và công nghệ cấp Bộ năm 2021, mã số TNMT.2021.01.10, đề tài “Nghiên cứu, đề xuất các tiêu chí, điều kiện thu hồi đất vào mục đích phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng” do Tiến sỹ Nguyễn Đắc Nhẫn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý đất đai là chủ nhiệm đề tài; Viện Nghiên cứu quản lý đất đai là Tổ chức chủ trì thực hiện.
Hội đồng nghiệm thu do Tiến sỹ Vũ Thị Hằng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên và Môi trường là Chủ tịch Hội đồng; Tiến sỹ Mai Văn Phấn, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Quản lý đất đai là Phó Chủ tịch Hội đồng; Phó Giáo sư Tiến sỹ Cao Việt Hà, Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Thạc sỹ Nguyễn Xuân Trọng, Phó Cục trưởng Cục Quy hoạch đất đai, Tổng cục Quản lý đất đai là Ủy viên phản biện; Và các Ủy viên Hội đồng gồm: Thạc sỹ Nguyễn Ngọc Tuyến, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách và Pháp chế, Tổng cục Quản lý đất đai ; Tiến sỹ, Lê Văn Hữu, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường; Phó Giáo sư Tiến sỹ Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách tài nguyên và môi trường; Kỹ sư Đào Xuân Bái, Hội Khoa học đất Việt Nam; Thạc sỹ Nguyễn Thị Oanh Thơ, Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tham dự họp Hội đồng, ngoài các thành viên Hội đồng còn có đại diện Vụ Khoa học, Công nghệ và Hợp tác quốc tế, Tổng cục Quản lý đất đai; Viện Nghiên cứu quản lý đất đai cùng các thành viên trong Nhóm nghiên cứu đề tài.

Hội đồng họp bằng hình thức kết hợp giữa trực tiếp và online.

Toàn cảnh cuộc họp Hội đồng nghiệm thu cấp Bộ

Chủ nhiệm đề tài thay mặt nhóm nghiên cứu báo cáo kết quả các nội dung nghiên cứu của đề tài đã hoàn thành, đáp ứng được tiến độ và mục tiêu của đề tài.
Với mục tiêu “Đề xuất các tiêu chí, điều kiện thu hồi đất nhằm điều chỉnh các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phục vụ việc sửa đổi Luật Đất đai năm 2013”, Đề tài đã đạt được các kết quả chủ yếu sau:
1. Đề tà đã nghiên cứu, trình bày các khái niệm liên quan đến tiêu chí, điều kiện thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của một số nước, như: Trung Quốc, Singapore, Hàn Quốc và Australia, Đề tài đã rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam về thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là: Quy định việc thu hồi đất chỉ được thực hiện trong trường hợp thực sự cần thiết, vì yêu cầu của lợi ích công cộng; quy định cụ thể loại đất, loại công trình, dự án có mục đích công cộng; đối với một số loại đất khi thu hồi để thực hiện dự án vì mục đích quốc gia, công cộng cần có quy định một số điều kiện cụ thể ngoài các điều kiện chung; quy định trong công tác thu hồi đất phải đảm bảo sự đồng thuận của người có đất bị thu hồi.
2. Về thực trạng tiêu chí và điều kiện thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Trên cơ sở nghiên cứu về thực trạng các quy định pháp luật và kết quả thực hiện thu hồi đất Đề tài đã tổng hợp thành những quy định mang tính định hướng về tiêu chí và điều kiện thu hồi đất để thực hiện các dự án đầu tư phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, gồm: Dự án phải đảm bảo tiêu chí, điều kiện “thật cần thiết”; loại dự án phải đảm bảo điều kiện được quy định trong Luật; dự án phải đảm bảo tiêu chí có trong Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; một số loại đất cần thu hồi để thực hiện dự án phải đảm bảo điều kiện được phép của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho chuyển mục đích sử dụng đất theo quy định.
3. Đề xuất tiêu chí, điều kiện thu hồi đất nhằm điều chỉnh các trường hợp Nhà nước thu hồi đất để thực hiện dự án đầu tư, phục vụ việc sửa đổi Luật Đất đai năm 2013. Các nội dung đề xuất đã được gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Quản lý đất đai và đơn vị thụ hưởng (Cục Quy hoạch đất đai) kèm theo các công văn: số 84/VNCQLĐĐ-P.TTKHHTQT ngày 31/3/2022 và số 108/VNCQLĐĐ-P.TTKHHTQT ngày 29/4/2022 của Viện Nghiên cứu quản lý đất đai để kịp thời phục vụ sửa Luật Đất đai 2013. Các nội dung đề xuất như sau:
a) Đề xuất phân nhóm các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất: Đề tài đã đề xuất bổ sung một số trường hợp thật cần thiết phải thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Các trường hợp này được phát sinh trong thực tiễn triển khai thi hành pháp luật đất đai và pháp luật khác có liên quan, đã chín, đã rõ, phù hợp với điều kiện thực tiễn và được thực tiễn chấp nhận. Trên cơ sở xác định đầy đủ các trường hợp thật cần thiết phải thu hồi đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, Đề tài đã đề xuất phân loại dự án theo 2 cách: (i) Phân loại dự án theo thẩm quyền quyết định thực hiện dự án; (ii) Phân loại dự án theo tính chất của dự án.
Theo thẩm quyền quyết định thực hiện dự án, các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất được phân thành 04 nhóm với 36 loại dự án, bao gồm: (1) Nhóm dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, gồm 01 loại dự án; (2) Nhóm dự án do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư, gồm 11 loại dự án; (3) Nhóm dự án được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thông qua sự cần thiết mà phải thu hồi đất, gồm 20 loại dự án; (4) Nhóm các dự án khác, gồm 04 loại dự án.
Theo tính chất của dự án, các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất thành 06 nhóm với 31 loại dự án, bao gồm: (1) Nhóm dự án đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, dự án do Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư hoặc dự án tạo quỹ đất do Nhà nước đầu tư, gồm 04 loại dự án; (2) Nhóm dự án sản xuất phi nông nghiệp, gồm 05 loại dự án; (3) Nhóm dự án sản xuất nông nghiệp, gồm 03 loại dự án; (4) Nhóm dự án công trình công cộng, gồm 08 loại dự án; (5) Nhóm dự án có yếu tố kinh doanh, thương mại, dịch vụ, gồm 05 loại dự án; (6) Nhóm dự án khác, gồm 06 loại dự án.
b) Về đề xuất các tiêu chí, điều kiện (chung và riêng) đối với các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất: Đề tài đã nghiên cứu đề xuất các tiêu chí, điều kiện (chung và riêng) đối với các dự án theo từng loại dự án với 2 cách phân loại trên.
b1) Hệ thống tiêu chí và điều kiện chung
- Hệ thống tiêu chí chung đối với các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất gồm 05 nhóm tiêu chí chung: (1) Phạm vi (quy mô) tác động (về kinh tế, xã hội, môi trường) của dự án; (2) Đảm bảo an ninh, quốc phòng; (3) Phương thức giao đất, thuê đất; (4) Quy mô diện tích dự án; (5) Số hộ thu hồi đất ở trong dự án.
- Các điều kiện chung đối với các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất gồm 05 nhóm điều kiện chung: (1) Loại dự án; (2) Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (QHKHSDĐ); (3) Nguồn vốn thực hiện dự án; (4) Điều kiện tự nhiên địa bàn có dự án đầu tư (vị trí địa lý); (5) Điều kiện kinh tế - xã hội địa bàn có dự án đầu tư (mức độ khó khăn).
b2) Hệ thống tiêu chí và điều kiện riêng
- Hệ thống tiêu chí riêng được nghiên cứu đề xuất đối với từng nhóm dự án và quy định cụ thể đến từng loại dự án theo 2 cách phân loại dự án (phân loại theo thẩm quyền quyết định thực hiện dự án và phân loại theo tính chất dự án);
- Hệ thống điều kiện riêng được nghiên cứu đề xuất đối với từng nhóm dự án và quy định cụ thể đến từng loại dự án theo 2 cách phân loại dự án (phân loại theo thẩm quyền quyết định thực hiện dự án và phân loại theo tính chất dự án).
4. Đề tài đã dự thảo hai điều luật về tiêu chí, điều kiện dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng mà phải thu hồi đất: “Điều 1*. Tiêu chí, điều kiện thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”; “Điều 2*. Thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”, kịp thời phục vụ sửa Luật Đất đai 2013.
Các thành viên Hội đồng đã bỏ phiếu đánh giá xếp loại kết quả thực hiện đề tài theo mẫu tại 26/2018/TT-BTNMT ngày 14/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Quy định quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Hội đồng thảo luận thống nhất những điểm cần sửa chữa, bổ sung trong báo cáo tổng hợp, các sản phẩm của đề tài và đề nghị chủ nhiệm đề tài cùng nhóm nghiên cứu hoàn thiện sản phẩm theo đúng quy định. Đề tài được Hội đồng tư vấn đánh giá, nghiệm thu cấp quốc gia nhất trí nghiệm thu xếp loại khá./.

Minh Đức